Kerapkali pesakit akan bertanya soalan
in kepada saya “Doktor, adakah saya menghidapi ‘sinus’?”. Ada pengamal
perubatan yang ingin menjawab “Ya” kepada sesiapa sahaja, sama ada
mereka sihat atau tidak. Saya akan mejelaskan sebentar lagi.
Kebanyakan pesakit yang berbahasa Melayu
juga kerap bertanya soalan yang seumpamanya- “Doktor, adakah saya
menghidapi resdung?”. Yang paling membimbangkan ialah apabila saya
melayari internet untuk merujuk istilah ‘resdung’, carian utama mengenai
makna resdung bukan sahaja salah, tetapi agak menyeleweng, ditulis oleh
individu yang bukan dari latar belakang perubatan. Motif mereka
hanyalah ingin melariskan produk masing-masing, kebanyakannya tidak
berdaftar. Untuk makluman, ini ialah tujuan utama MMG ditubuhkan- untuk
menyebarkan maklumat yang tepat dan sahih kepada semua dari pakar
kesihatan.
Sinus mengikut definisi
ialah satu rongga atau ruang seperti sinus vena atau sinus hidung. Sinus
hidung (paranasal sinus) pula diterjemahkan kepada rongga udara yang
diselaputi mukosa di dalam tulang tengkorak dan mempunyai hubungan
dengan rongga hidung, termasuk sinus ethmoid, frontal, maksilari dan
sphenoid. Dengan ini, adalah tidak tepat sekiranya seseorang itu berkata
“Saya menghidapi sinus” kerana mereka hanya merujuk kepada struktur
normal anatomi yang ada pada setiap orang! Seperti dinyatakan-
kebanyakan doktor akan menjawab di dalam hati “Ya, semua orang mempunyai
sinus” kerana kesemua orang yang normal akan mempunyai sinus di hidung
mereka.
‘Resdung’ pula adalah
istilah Melayu yang biasa digunakan, dijelaskan oleh Kamus Dewan sebagai
penyakit hidung yang disebabkan oleh radang pada selaput sinus. Ini
tidak salah dari segi terjemahan, tetapi dari istilah perubatan, ianya
kurang spesifik. Kebanyakan penyakit hidung akan dirangkumi oleh istilah
tersebut.
Saya akan memperkenalkan 2 jenis penyakit utama yang seringkali dikaitkan dengandua istilah ini.
1. ‘Allergic rhinitis’ (rhinitis alahan)
Dikenali dari gejala sumbat hidung,
hingus yang jernih (‘rhinorrhea’), bersin dan gatal hidung dan
kadangkala mata. Penyakit ini kadangkala dicetus oleh debu, makanan atau
perubahan cuaca. Sejarah keluarga juga menunjukkan wujudnya penyakit
yang sama atau penyakit asma atau ‘eczema’. Penyakit ini biasanya
disahkan melalui pemeriksaan klinikal, tanpa perlu menjalani ujian
darah, sinar X atau imbasan.
Doktor ENT akan menjalankan pemeriksaan
endoskopi untuk memastikan tiada ketumbuhan di dalam hidung (Video 1
& 2 yang disertakan menunjukkan ujian endoskopi hidung yang
dijalankan di klinik) Doktor biasa yang tidak biasa dengan rupa bentuk
struktur normal hidung boleh membuat diagnosis yang salah dan
menyebabkan kerisauan yang tidak sepatutnya berlaku pada individu yang
normal (Imej 1). Pesakit ‘allergic rhinitis’ biasanya mempunyai
‘turbinate’ yang besar, yang pada orang biasa, salah satu fungsinya
ialah untuk melembapkan rongga hidung. Rawatan ialah ubat antihistamin
bagi kes yang ringan dan ubat semburan hidung jenis steroid bagi kes
yang teruk.
Imej 1
Imej 2
Dalam penyakit ini, seseoramg itu akan
mengalami hingus yang kemungkinan bewarna kuning, hijau atau bercampur
darah. Ciri utama ialah sakit kepala yang sangat teruk, di dahi atau
muka terutamanya di tengah hidung atau pipi; sebelah atau kedua belah
boleh berlaku. Sumbat hidung dan demam boleh berlaku. Penyakit ini boleh
terjadi sekali, atau berulang kali dan berlanjutan beberapa minggu.
Doktor ENT akan melakukan pemeriksaan
tertentu, termasuk endoskopi hidung yang mungkin menunjukkan limpahan
nanah dari bukaan sinus. Doktor juga akan kadang kala memerlukan ujian
imbasan CT sekiranya ada komplikasi, seperti penyakit sinusitis yang
merebak ke bahagian mata atau otak, atau sekiranya ada perancangan untuk
pembedahan. Rawatan biasanya berbentuk ubat penahan sakit, irigasi
hidung dengan cecair khas dan pemberian antibiotik sekiranya terdapat
jangkitan bakteria. Kes sinusitis kronik memerlukan ubat semburan hidung
steroid bagi mengurangkan radang.
Di kebanyakan klinik ENT, kes ‘allergic
rhinitis’ adalah jauh lebih kerap dari sinusitis. Hakikatnya, kebanyakan
beban kerja klinik ENT ialah ‘allergic rhinitis’, terutamanya di
kawasan bandar.
Jadi, ‘sinus’ atau resdung?
Dalam perawatan saya, sekiranya seseorang itu menyatakan beliau mempunnyai ‘sinus’-
beliau merujuk kepada ‘allergic rhinitis’ atau sinusitis. Kebanyakan
orang masih belum boleh membezakan dua penyakit yang biasa ini.
Ramai juga yang akan mengaku mereka menghidapi ‘resdung’- mereka pun juga merujuk kepada ‘allergic rhinitis’ atau sinusitis.
Kesimpulannya, tidak kira apa jenis
istilah atau perkataan yang orang gunakan untuk merujuk kepada gejala
atau penyakit mereka, kita perlu mengupas sejarah penyakit dan
menjalankan ujian fizikal tertentu untuk mendapat diagnosis dan rawatan
yang betul.
Saya tidak menjangka akan terjadinya
sebarang perubahan istilah ‘sinus’ atau resdung, saya Cuma berharap
orang ramai dengan gejala seumpama ini akan berjumpa dengan dockor
bertauliah, dan bukannya merujuk kepada jaminan palsu di internet dan
media sosial yang menggunakan kaedah yang tidak diiktiraf dan merbahaya
untuk pemulihan penyakit hidung.
(Penghargaan: Saya sekali lagi ingin
mengucapkan ribuan terima kasih kepada para pesakit, ibubapa dan
kakitangan yang memberi kebenaran mengambil gambar mereka bagi tujuan
pendidikan kesihatan bagi pihak awam)
Artikel
ini ditulis oleh salah seorang penulis tetap Malaysian Medical Gazette,
Dr. Ahmad Nordin, seorang pakar ENT yang bertugas di sebuah hospital di
Sabah. Kenali beliau dengan lebih lanjut di laman The Team.
Rujukan:
- Dorland’s Illustrated Medical Dictionary 32nd Edition
- Dewan Bahasa & Pustaka Kamus Dewan website http://prpm.dbp.gov.my/Search.aspx?k=resdung accessed on 29 November 2013
- Diseases of the Ear, Nose and Throat 4th Edition PL Dhingra
